കൺട്രോൾ വയറിങ്ങ് രണ്ടാം ഭാഗം - Control wiring

കൺട്രോൾ വയറിങ്ങ് -ഒന്നാം ഭാഗം ഇവിടെ 

ഈ പോസ്റ്റിൽ നമുക്ക് ചില അടിസ്ഥാന സർക്യൂട്ടുകളെ പരിചയപ്പെടാം.

എ.സി. വിതരണ സർക്യൂട്ട് (AC Distribution Circuit)

സാധാരണ കൺട്രോൾ വയറിങ്ങ് സർക്യൂട്ടുകളിലാദ്യത്തേതാണിത്. പാനലിലോ ക്യുബിക്കിളിലോ ആവശ്യമായ എ.സി. പരിപഥത്തിന്റെ ( AC Circuit) തുടക്കമിതായിരിയ്ക്കും. പുറമേ നിന്നും വരുന്ന ( LT DB) സിംഗിൾ ഫേസ് അല്ലെങ്കിൽ ത്രീഫേസ് എ.സി. യെ പാനലിനുള്ളിലെ വിവിധ സർക്യൂട്ടുകളിലേയ്ക്കു തിരിച്ചു വിടുന്ന സർക്യൂട്ടാണിത്. സാധാരണ ഗതിയിൽ കൂളിങ്ങ് ഫാനുകൾ ( Cooling fans), ഓയിൽ പമ്പുകൾ (Oil pumps), വെള്ളപമ്പുകൾ (Water pumps), കമ്പ്രസ്സർ ( Compressor) മുതലായവയ്ക്കും, ട്രാൻസ്ഫോർമറുകളിലെ OLTC സംവിധാനത്തിലെ മോട്ടോറിനുമാണ്‌ ത്രീ ഫേസ് എ.സി. ആവശ്യമായി വരിക. അല്ലാത്ത ആവശ്യങ്ങൾക്ക്, ഉദാ:- പാനൽ ലൈറ്റ്, ഹീറ്റർ, സ്പ്രിങ്ങ് മോട്ടോർ തുടങ്ങിയവയ്ക്ക് സിംഗിൾ ഫേസ് എ.സിയാണ്‌ വേണ്ടി വരിക. ഓരോ ആവശ്യങ്ങൾക്കും ഓരോ സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലൂടെ എ.സി. വിതരണം ചെയ്യുന്നു. എല്ലാ സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലും ഫേസ് ലൈനിൽ ഫ്യൂസും ന്യൂട്രലിൽ ലിങ്കും ( Fuse and Neutral Link )  ഉണ്ടാകും. ഫ്യൂസിനുപകരം MCB യും ഉപയോഗിയ്ക്കാറുണ്ട്. കൂടുതൽ മനസ്സിലാക്കുന്നതിനായി ഒരു പാനലിലെ എ.സി.വിതരണ സർക്യൂട്ട് താഴെക്കാണിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു.

ഇവിടെ പാനലിലേയ്ക്കു വരുന്ന  230 വോൾട്ട് സിംഗിൾ ഫേസ് എ.സി. പാനലിലെ TB3 (Terminal block - 3)   ലാണ്‌ ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്. TB3 യിലെ ഒന്നാമത്തെ ടെർമിനൽ ഫേസും രണ്ടാമത്തേത് ന്യൂട്രലുമാണ്‌. ഫേസിനു H1 എന്നും ന്യൂട്രലിനു H2 എന്നും അടയാളപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. മുകളിലേയ്ക്കായി കാണിച്ചിട്ടുള്ള കണക്ഷൻ അടുത്ത പാനലിലേയ്ക്ക് എ.സി.ലൂപ്പ് (interpanel looping) ചെയ്ത് കൊടുക്കുന്നതിനാണ്‌. തൽക്കാലം അതു വിടാം.

ഈ സർക്യൂട്ടിൽ മൂന്നു സബ്സർക്യൂട്ടുകളാണിള്ളത്. ഒന്നാമത്തേത് ( ഇടത്തു നിന്നും) പാനലിനുള്ളിലെ ലൈറ്റ്, ഹീറ്റർ മുതലായവയ്ക്കുള്ളതാണ്‌. ആ സർക്യൂട്ടിൽ ഫേസിനു H11 ഉം ന്യൂട്രലിനു H12 ഉം ആണ്‌ നമ്പറുകൾ. അടുത്തത് എ.സി. ഇൻഡിക്കേഷൻ ( Ac Indication) സർക്യൂട്ടിനുള്ളതാണ്‌. ഡിസി ഫെയിൽ അലാം ( DC fail alarm), ഇൻഡിക്കേഷൻ എന്നിവ ഈ സബ് സർക്യൂട്ടിലാണ്‌. അടുത്ത സബ് സർക്യൂട്ട് അനൗൺസിയേറ്ററിനുള്ളതാണ്‌ (annunciator). ഡി.സി. ഇല്ലാതെ വരുമ്പോൾ അനൗൺസിയേറ്റർ പ്രവർത്തിയ്ക്കുന്നതും അലാം പ്രവർത്തിപ്പിയ്ക്കുന്നതും ഈ സബ്സർക്യൂട്ടിൽ നിന്നാണ്‌.

എല്ലാ സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലും അവയുടെ സംരക്ഷണത്തിനായി ഫ്യൂസ് സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലെ വയറുകളുടെ നമ്പറിങ്ങും ശ്രദ്ധിയ്ക്കുക.

ഡി.സി വിതരണ സർക്യൂട്ട് ( DC Distribution circuit)

ഇതും എ.സി. വിതരണ സർക്യൂട്ട് പോലെ തന്നെ. TB3 യിലെ 5,6 ടെർമിനലുകളിൽ ബാറ്ററി ചാർജറിലെ ഡിസി. ഡി.ബിയിൽ (DC DB) നിന്നുള്ള പ്രധാന ഡി.സി എത്തുന്നു. അവിടെ J1( പോസിറ്റീവ്), J2(നെഗറ്റീവ്) എന്നിങ്ങനെയാണ്‌ വയറുകൾക്ക് നമ്പറുകൾ. ഈ പ്രധാന ഡി.സി യെ വിവിധ സബ് സർക്യൂട്ടുകളിലാക്കുന്നു. എല്ലാ സബ്സർക്യൂട്ടുകൾക്കും പോസിറ്റീവിലും നെഗറ്റീവിലും ഫ്യൂസുകളുണ്ട്.

ആദ്യത്തെ സബ് സർക്യൂട്ട് സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറിന്റെ ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടിനും ( Closing Circuit), ഒന്നാമത്തെ ട്രിപ്പ് സർക്യൂട്ടിനുമുള്ളതാണ്‌ ( Trip Circuit) . 33 കെ.വിയ്ക്കു മുകളിലേയ്ക്കുള്ള എല്ലാ സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറുകൾക്കും ഒരു ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടും രണ്ടു ട്രിപ്പ് സർക്യൂട്ടുകളുമുണ്ടാകും. രണ്ടു ട്രിപ് സർക്യൂട്ടുകൾക്കും പ്രത്യേകം ഡി.സി നല്കണം ( അതേക്കുറിച്ച് പിന്നീടു വിശദമാക്കാം) ചില ( മിയ്ക്കവാറും ) പാനലുകളിൽ ട്രിപ്പ് സർക്യൂട്ടും ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടും വെവ്വേറെ ഡി.സി സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലാണ്‌ പ്രവർത്തിയ്ക്കാറ്‌.

രണ്ടാമത്തെ സബ്സർക്യൂട്ട് രണ്ടാമത്തെ ട്രിപ്പ് സർക്യൂട്ടിനുള്ളതാണ്‌.

ആദ്യത്തെ ട്രിപ് സർക്യൂട്ടിനു K1,K2 എന്നിങ്ങനെ നമ്പറുകൾ, അടുത്തത് K51,K52 എന്നിങ്ങനെയാണ്‌.

അടുത്ത സബ്സർക്യൂട്ട്   മീറ്ററുകളിലേയ്ക്കുള്ള ഡി.സി സപ്ലേയണ്‌. ( K101,K102)

അതിന്റടുത്ത്ത് ഡിസ്റ്റൻസ് റിലേയിലേയ്ക്കുള്ളതാണ്‌ ( Distance Relay ).അതിന്റടുത്ത് സബ്സർക്യൂട്ടാകട്ടെ ഓവർ കരണ്ട് റിലേയ്ക്കുള്ളതും ( Over current Relay) പിന്നീടുത് ഇൻഡിക്കേഷൻ സർക്യൂട്ടുകൾക്കുള്ളതും അവസാനത്തേതാകട്ടെ അനൗൺസിയേഷൻ സർക്യൂട്ടിനുമാണ്‌. ഇൻഡിക്കേഷൻ, അനൗൺസിയേഷൻ സർക്യൂട്ടുകൾക്കുള്ള സബ്സർക്യൂട്ടിൽ L ആണ്‌ നമ്പറെന്നത് ശ്രദ്ധിയ്ക്കുക.

ഈ സർക്യൂട്ട് ഡയഗ്രങ്ങളെല്ലാം മാതൃകാ സർക്യൂട്ടുകളാണ്‌. വിവിധ കമ്പനികളുടെ ഡയഗ്രങ്ങളിൽ അല്പ്പ സ്വല്പ്പം വ്യത്യാസം കണ്ടേക്കാം. എങ്കിലും അടിസ്ഥാനപരമായി എല്ലാം സമാനങ്ങളാണ്‌. സുരക്ഷിതമായ പ്രവർത്തനത്തിനാണ്‌ സബ്സർക്യൂട്ടുകളായി തിരിയ്ക്കുന്നത്. ഓരോ സബ്സർക്യൂട്ടുകളിലും സംരക്ഷണ സംവിധാനങ്ങളുള്ളതിനാൽ ഒരു സർക്യൂട്ടിലുണ്ടാകുന്ന തകരാറുകൾ എല്ലാ സർക്യൂട്ടുകളും ഒന്നിച്ച് തകരാറാകുന്നതിൽ നിന്നും തടയുന്നു. ട്രിപ്പ് സർക്യൂട്ടുകൾ രണ്ടെണ്ണമുണ്ടെങ്കിൽ രണ്ടു സർക്യൂട്ടുകളിലും വെവ്വേറെ ഫ്യൂസുകളുള്ളത് ശ്രദ്ധിയ്ക്കുക.

അടുത്തതായി ഒരു പാനലിലെ എ.സി സർക്യൂട്ടിൽ എന്തൊക്കെയുണ്ടെന്നു നോക്കാം

ചിത്രം കാണുക ആദ്യത്തേത് ഹീറ്റർ, പാനൽ ലൈറ്റിങ്ങ്, പ്ലഗ് സോക്കറ്റ് എന്നിവയ്ക്കാണ്. പാനൽ ലൈറ്റിങ്ങിനു സി.എഫ്.എൽ ലാമ്പാണുപയോഗിച്ചിരിയ്ക്കുന്നത്. അത് ഒരു വാതിൽ സ്വിച്ചുമായി ( Door switch) ശ്രേണിയിൽ (series) ഘടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ വാതിൽ തുറക്കുമ്പോൽ ലൈറ്റ് തെളിയുകയും, അടയുമ്പോൾ കെടുകയും ചെയ്യും.

ഹീറ്ററാകട്ടെ മുൻപ് പറഞ്ഞപോലെ ഒരു തെർമോസ്റ്റാറ്റ് സ്വിച്ചുമായി ശ്രേണിയിൽ ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ ഒരു സാധാരണ സ്വിച്ചും പരിപഥത്തിലുണ്ട്.

അടുത്തത് പ്ലഗ് സോക്കറ്റാണ്‌.

രണ്ടാമത്തെ ചിത്രം നോക്കൂ. കുറച്ചൂടെ കുഴഞ്ഞുമറിഞ്ഞതാണ്‌. ഡി.സി ഫെയിൽ ( DC fail) വന്നാൽ അലാം പുറപ്പെടുവിയ്ക്കാനുള്ളതാണ്‌ ഈ സർക്യൂട്ട്.ഇതിൽ വലതു വശത്ത് DC Fail എന്ന് കാണിച്ചിട്ടുത് ഒരു ഇൻഡിക്കേഷൻ വിളക്കാണ്‌. അത് 80 AB എന്ന റിലേയുടെ NC കൊണ്ടാക്ടിലൂടെ ഡി.സി സപ്ലേയിലേയ്ക്കു ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. 80 AB എന്നത് ഡി.സി സൂപ്പർവിഷൻ റിലേയാണ്‌ ( DC Supervision Relay). ഇതിൽ രണ്ട് കോയിലും അവയ്ക്ക് കോണ്ടാക്ടുകളുമുണ്ട്. C1 എന്നത് ഒന്നാമത്തെ കോയിലിന്റെ കോണ്ടാക്ടും C2 രണ്ടാമത്തേതിന്റേതുമാണ്‌. ഡി.സി വിതരണ സർക്യൂട്ട് നോക്കുക അതിൽ 80 AB റിലേ കാണിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഡി.സിയുള്ളപ്പോൾ അതിന്റെ NC കോണ്ടാക്ടുകൾ ഓപണായിരിയ്ക്കും. അതിനാൽ ലാമ്പ് തെളിയില്ല. എന്നാൽ ഡി.സി പോയാൽ ലാമ്പിനു സപ്ലേ കിട്ടുകയും ലാമ്പ് തെളിയുകയും ചെയ്യും.

ഇതുപോലെ തന്നെ ബെല്ലും വയർ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഇവിടെ അധികമായി അക്സപ്റ്റ് (Accept) പുഷ് ബട്ടണും (NO) അതിന്റെ കോണ്ടാക്ടറുമുണ്ട് (80C) അലാം അടിയ്ക്കുമ്പോൾ പുഷ്ബട്ടൺ അമർത്തിയാൽ 80C യിലേയ്ക്ക് സപ്ലേ കിട്ടും അപ്പോൽ അതിന്റെ NO കോണ്ടാക്ടുകൾ ക്ലോസാകുകയും NC ഓപ്പണാകുകയും ചെയ്യും. NC വഴിയാണ്‌ ബെല്ല് വയർ ചെയ്തിരിയ്ക്കുന്നതെന്നതിനാൽ ബെൽ നിക്കുകയും NO വഴി 80C യിലേയ്ക്ക് വൈദ്യുതി എത്തുന്നതുകൊണ്ട് 80 C തുടർന്നും ഹൊൾഡ് എന്ന അവസ്ഥയിൽ നില്ക്കും.

സി.റ്റി. സർക്യൂട്ടുകൾ (CT Circuits)

ലൈനിലെ/ട്രാൻസ്ഫോർമറിലെ കരണ്ട് അളക്കാനാണല്ലോ സി.റ്റി ഉപയോഗിയ്ക്കുന്നത്. മീറ്ററുകളിലേയ്ക്കും,സംരക്ഷണ റിലേകളിലേയ്ക്കും കരണ്ട് നൽകുന്നത് സി.റ്റി സെക്കന്ററിയിൽ നിന്നാണ്‌. സി.റ്റി സർക്യൂട്ടുകളെ പ്രധാനമായും രണ്ടായി തിരിയ്ക്കാം അവ

1, മീറ്ററിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് ( Metering Circuit)

2, സംരക്ഷണ സർക്യൂട്ട് ( Protection Circuit)

1, മീറ്ററിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് ( Metering Circuit)

അമ്മീറ്ററുകൾ, KW/MW മീറ്റർ, KVAR/MVAR മീറ്റർ, പവർ ഫാക്ടർ മീറ്റർ, എനർജി മീറ്റർ എന്നീ ഉപകരണങ്ങൾ ഈ സർക്യൂട്ടിലാണുള്ളത്. ഇൻഡോർ പാനലിനുള്ളിൽ തന്നെയാണ്‌ സി.റ്റി യും മീറ്ററുകളുമെങ്കിൽ സെക്കന്ററി 5 ആമ്പിയറിന്റേതും, സി.റ്റി സ്വിച്ച് യാർഡിലും, മീറ്ററുകൾ ഇൻഡോർ പാനലിലുമാണെങ്കിൽ സെക്കന്ററി 1 ആമ്പിയറിന്റേതുമായിരിയ്ക്കും. മീറ്ററിങ്ങിനായി കൃത്യത വളരെക്കൂടിയ ക്ലാസ്സ് 1,ക്ലാസ്സ് 0.5,ക്ലാസ്സ് 0.2 സി.റ്റി കളാണുപയോഗിയ്ക്കുക.

2,സംരക്ഷണ സർക്യൂട്ട്

സംരക്ഷണ റിലേകളാണിതിൽ ( Protection Relays) വരിക ഇതു തന്നെ പ്രാഥമിക( Primary) , ദ്വിതീയ ( Backup) സംരക്ഷണ റിലേകൾക്ക് വെവ്വേറെ സർക്യൂട്ടുകളാണ്‌. ഡിസ്റ്റൻസ് റിലേ, ഡിഫെറെൻഷ്യൽ റിലേ , ആർ ഇ. എഫ് റിലേ മുതലായ പ്രത്യേക സംരക്ഷണോപാധികളാണ്‌ ( Special protection) പ്രൈമറി പ്രൊട്ടെക്ഷനിൽ വരിക. ഇവയ്ക്ക് PS class സി.റ്റി. കളാണാവശ്യം. ദ്വിതീയ സംരക്ഷണമായി ഓവർ കരണ്ട്/എർത്ത്ഫാൾട്ട് റിലേകൾക്ക് 5P10,10P10 മുതലായ ക്ലാസ് സി.റ്റി കളാണാവശ്യം.

സാധാരണ ഗതിയിൽ ഓരോ ആവശ്യത്തിനും വെവ്വേറെ സി.റ്റികളുപയോഗിയ്ക്കാതെ ഒന്നിലധികം സെക്കന്ററി കോറുകളുള്ള മൾട്ടി കോർ സി.റ്റി ( Multicore C.T) കളാണുപയോഗിയ്ക്കുക. അവയുടെ വിവിധ സെക്കന്ററികൾ വിവിധ തരം ക്ലാസ്സുകളിലുള്ളവയായിരിയ്ക്കും. ആവശ്യാനുസരണം 1 കോർ, 2 കോർ, 3 കോർ, 4 കോർ, 5 കോർ സിറ്റികളുണ്ട്. 11 കെവി,3 കെ.വി. ഫീഡറുകൾക്ക് 2 കോർ, 66 കെ.വി/ 110 കെ.വി എന്നിവയ്ക്ക് 3 കോർ അല്ലെങ്കിൽ 4 കോർ സി.റ്റി കളാണുപയോഗിയ്ക്കുക.

ഒരു മൾട്ടികോർ സിറ്റിയുടെ വിവിധ കോറുകളുടെ വിശദാംശങ്ങൾ താഴെചേർക്കുന്നു.

CT- 600/300/150/75/1-1-1-1

Core	Secondary connection	Primary connection	Ratios	Burden	Accuracy class	Purpose
I	1s1-1s4	P1-C1 & P2-C2	600/1	60 VA	1S	Metering
	1S2-1S4	P1-C1&P2-C2	300/1	60 VA	1S
	1S2-1S4	C1-C2	150/1	60 VA	1S
	1S3-1S4	C1-C2	75/1	60 VA	1S
II	2S1-2S4	P1-C1 & P2-C2	600/1	60 VA	5P10	OVERCURRENT& EARTHFAULT PROTECTION
	2S1-2S4	P1-C1&P2-C2	300/1	60 VA	5P10
	2S2-2S4	C1-C2	150/1	60 VA	5P10
	2S3-2S4	C1-C2	75/1	60 VA	5P10
III	3S1-3S4	P1-C1 & P2-C2	600/1		PS	Differencial / R.E.F/ Distance/ Busbar protections
	3S1-3S4	P1-C1&P2-C2	300/1		PS
	3S2-3S4	C1-C2	150/1		PS
	3S3-3S4	C1-C2	75/1		PS
IV	4S1-4S4	P1-C1 & P2-C2	600/1		PS	Differencial / R.E.F/ Distance/ Busbar protections
	4S1-4S4	P1-C1&P2-C2	300/1		PS
	4S2-4S4	C1-C2	150/1		PS
	4S3-4S4	C1-C2	75/1		PS

ഇന്റർമീഡിയറ്റ് സി.ടി ( Intermediate C.T.  – I.C.T.)

ലഭ്യമായ ഉയർന്ന വോൾട്ടേജ് സി.ടികളുടെ ( High voltage C.T.) അനുപാതം നമ്മുടെ റിലേകൾക്കോ മീറ്ററുകൾക്കോ അനുയോജ്യമാകാതെ വരികയാണെങ്കിൽ അനുപാതം നമ്മുടെ റിലേകൾക്കോ മീറ്ററിനോ അനുയോജ്യമായ അളവിലേയ്ക്ക് മാറ്റുന്നതിനു വേണ്ടി ഉയർന്ന വോൾട്ടേജു സിറ്റിയുടെ സെക്കന്ററിയിൽ ഘടിപ്പിയ്ക്കുന്ന ചെറിയ സി.ടി കളാണ് ഇന്റർമീഡിയറ്റ് സി.ടി കൾ. ഇവ കണ്ട്രോൾ പാനലുകളിലാണു ( Control panels) ഘടിപ്പിയ്ക്കുന്നത്. ഉദാഹരണത്തിനു നമ്മുടെ അമ്മീറ്ററിന്റെ അനുപാതം 1000/1 ആണെന്നു കരുതുക. ലഭ്യമായ സി,ടി 800/1 ഉം ആണെങ്കിൽ ഇവ തമ്മിൽ ഘടിപ്പിയ്ക്കുമ്പോൾ  പ്രൈമറിയിൽ 800 ആമ്പിയർ കരണ്ടൊഴുകിയാൽ മീറ്ററിലത് 1000 ആമ്പിയർ എന്നു കാണിയ്ക്കും. ഇതൊഴിവാക്കുന്നതിനായി സർക്ക്യൂട്ടിൽ ഒരു ഇന്റർമീഡിയറ്റ് സി.ടി ഘടിപ്പിച്ച് ഇതു ക്രമീകരിയ്ക്കാവുന്നതാണ്.. അതുപോലെ സംരക്ഷണ റിലേകൾക്കുമൊക്കെ ഇതുപയോഗിയ്ക്കേണ്ടി വരും. ഇതു കൂടാതെ സി.റ്റി. സെക്കന്ററി കരണ്ടുകളുടെ ഫേസ് ആംഗിൾ വ്യത്യാസപ്പെടുത്താനും ( ഡിഫറൻഷ്യൽ റിലേയ്ക്കായി),  ഇന്റർ മീഡിയറ്റ് സി.റ്റി ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നു.

സാർവ്വലൗകീകമായ ( Universal ) ഇന്റർമീഡിയറ്റു സി.ടികളിൽ വിവിധ അനുപാതങ്ങൾ ഉചിതമായ രീതിയിൽ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിനായി വിവിധ ടാപ്പിങ്ങുകളുണ്ടായിരിയ്ക്കും. ( Tapings in primary and secondary winding )

ഓരോ സി.റ്റി സെക്കന്ററിയ്ക്കും അതിന്റേതായ സർക്യൂട്ടുകളുണ്ടെന്നു പറഞ്ഞല്ലോ. സിറ്റി കളുടെ പ്രാഥമിക ടെർമിനലുകൾ P1,P2 എന്നിങ്ങനെ  അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിയ്ക്കും. സെക്കന്ററിയാകട്ടെ S1,S2 എന്നിങ്ങനെയാകും അടയാളപ്പെടുത്തുക. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ ഇവിടെ.

ത്രീ ഫേസ് സംവിധാനത്തിൽ മൂന്നു ഫേസിലുമുള്ള സി.റ്റി കളുടെ സെക്കന്ററി കണക്ഷനുകൾ മാർഷല്ലിങ്ങ് ബോക്സിലെത്തിയ്ക്കുന്നു. അവിടെ വച്ച് സെക്കന്ററി സ്റ്റാർ കണക്ഷനാക്കി അവിടെ നിന്നാണ്‌ പാനലിലേയ്ക്കുള്ള കേബിൾ ആരംഭിയ്ക്കുന്നത്.

ഒരു മാതൃകാ സി.റ്റി സർക്യൂട്ട് താഴെക്കാണിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു.

ഇതൊരു 3 കോർ സി.റ്റി യാണ്‌. ആദ്യകോർ പി.എസ് ക്ലാസ്സാണ്‌ (PS Class) അനുപാതം 400-200/1A. ആദ്യം മാർഷലിങ്ങ് ബോക്സിലെത്തുന്ന ( Marshaling Box) കണക്ഷൻ സ്റ്റാർ കണക്ഷനാക്കുന്നു. അവിടെ നിന്നും കേബിൾ വഴി റിലേ പാനലിലെത്തുന്നു. റിലേ പാനലിൽ TB1 ൽ 1,2,3,4 ടെർമിനലുകളിലാണ്‌ എത്തുന്നത് വയറുകളുടെ നമ്പറുകൾ മുൻപ് പറഞ്ഞതുപോലെ. അവിടെ നിന്നും ഡിസ്റ്റൻസ് റിലേ പരിപഥത്തിലേയ്ക്കു  ( Distance Relay Circuit) പോകുന്നു.

അടുത്ത കോർ മീറ്ററിങ്ങ് കോറാണ്‌. അതു അതുപോലെ മീറ്ററിങ്ങ് സർക്യൂട്ടിലെത്തുന്നു ( Metering Circuit) .

മൂന്നമത്തേത് ബാക്കപ്പ് പ്രൊട്ടക്ഷനാണ്‌ ( Backup protection).

മീറ്ററിങ്ങ് സർക്യൂട്ട്

മീറ്ററിങ്ങ് ക്ലാസ്സ് സി.റ്റിയുടെ സെക്കന്ററി സർക്യൂട്ട്. അത് നേരെ TTB യിലാണെത്തുന്നത്. TTB യിൽ പി.റ്റി. സെക്കന്ററി കണക്ഷനുമെത്തുന്നു. TTB യിൽ നിന്നും വാട്ട് മീറ്റർ ( wattmeter), എനർജി മീറ്റർ മുതലായവയിലെത്തുന്നു. ചിത്രം നോക്കുക.

ബ്രേക്കർ ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് (Circuit breaker Closing Circuit) 

സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറിലെ ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിലേയ്ക്കു (closing coil) വൈദ്യുതി എത്തിയ്ക്കുക എന്നതാണ്‌ പ്രധാനമായും ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടിന്റെ ധർമ്മം. അതു വഴി ക്ലോസിങ്ങ് കോയിൽ കാന്തവല്ക്കരിയ്ക്കുകയും ( Magnetise)  അതിന്റെ ഫലമായി ബ്രേക്കർ മെക്കാനിസത്തെ ( Circuit breaker mechanism)  പ്രവർത്തിപ്പിയ്ക്കുകയും ചെയ്യും. ഒരു അടിസ്ഥാന ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് താഴെ 

 

ഇത് 110 വോൾട്ട് ഡിസിയിൽ കൺട്രോൾ സർക്യൂട്ട് പ്രവർത്തിയ്ക്കുന്ന ബ്രേക്കറിന്റേതാണ്‌. 110 V DC യുടെ പോസിറ്റീവിൽ നിന്നും സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറിന്റെ ഓൺ സ്വിച്ചിന്റെ NO കോണ്ടാക്ടു വഴി ബ്രേക്കറിന്റെ ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിലേയ്ക്കു ബന്ധിപ്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു. ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിന്റെ രണ്ടാമത്തെ അഗ്രത്തിൽ നെഗറ്റീവും ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ നമ്മുടെ ബ്രേക്കർ കൺട്രോൾ സ്വിച്ച് പ്രവർത്തിപ്പിയ്ക്കുമ്പോൾ ( ബ്രേക്കറിനെ ഓണാക്കാനായി ) അതിന്റെ NO contact ക്ലോസാകുകയും, അതുവഴി പോസിറ്റീവ് സപ്ലേ കോയിലിലെത്തുകയും ചെയ്യും. അതിനാൽ കോയിൽ കാന്തവല്ക്കരിയ്ക്കപ്പെട്ട് മെക്കാനിസത്തെ പ്രവർത്തിപ്പിച്ച് ബ്രേക്കർ ഓണാകും. ഇതാണ്‌ ഏറ്റവും ലളിതവും അടിസ്ഥാനപരവുമായ സർക്യൂട്ട്.

എന്നാൽ ഇതിനൊരു കുഴപ്പമുണ്ട്. ബ്രേക്കറുകളുടെ ക്ലോസിങ്ങ് കോയിൽ( ട്രിപിങ്ങ് കോയിലും) വളരെ ശക്തമായി പ്രവർത്തിയ്ക്കേണ്ടതുണ്ട്. അതിനാൽ അതിലൂടെ സാധാരണ ഗതിയിൽ കടത്തിവിടാവുന്നതിലും കൂടിയ കരണ്ടാണ്‌ കടത്തി വിടുക. വളരെ കുറഞ്ഞ സമയം കൊണ്ടു തന്നെ ബ്രേക്കർ ഓണാകുമെന്നതിനാൽ വളരെക്കുറച്ചു സമയം മാത്രെമേ കോയിലിലൂടെ കരണ്ടു കടത്തി വിടേണ്ടതുള്ളൂ. അതിനാൽ കോയിൽ കുറഞ്ഞ സമയത്തേയ്ക്കു മാത്രം കൂടിയ കരണ്ടു കടത്തി വിടാനാകും വിധമാകും ഉണ്ടാക്കുക ( Short time rating) . കോയിൽ കൂടുതൽ സമയം സർക്യൂട്ടിൽ ഓണായിക്കിടന്നാൽ കോയിൽ കത്തിപ്പോകും. നാം മുകളിൽ കണ്ട സർക്യൂട്ടിലാകട്ടെ കോയിലിനു ശ്രേണീയായി ( series) ബ്രേക്കർ ഓൺ സ്വിച്ച് മാത്രമാണുള്ളത്. ഈ സ്വിച്ച് സാധാരണ ഗതിയിൽ വളരെക്കുറച്ചു സമയം മാത്രമാണ്‌ ഒരു സമയം ഓണായിരിയ്ക്കുക ( ബ്രേക്കർ ഓണാക്കാൻ ശ്രമിയ്ക്കുമ്പോൾ മാത്രം) എന്നാൽ ബ്രേക്കർ ഓണായശേഷവും ഈ സ്വിച്ച് കൂടുതൽ സമയം ക്ലോസായിക്കിടന്നാൽ കോയിൽ കത്തിപ്പോകുമെന്നതു തീർച്ചയാണ്‌. അതിനാൽ ഈ സർക്യൂട്ട് താഴെക്കാണും വിധമൊന്നു പരിഷ്കരിയ്ക്കാം.

ഇവിടൊരു ചെറിയ പരിഷ്കാരം വരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കോയിലിനു ശ്രേണിയായി ബ്രേക്കറിന്റെ ഒരു ആക്സിലറി കോണ്ടാക്ടും ( Auxiliary contact)  ചേർത്തിട്ടുണ്ട്. NC - 52b കോണ്ടാക്ടാണുപയോഗിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഈ കോണ്ടാക്ട് ബ്രേക്കർ ഓഫ് ആയിരിയ്ക്കുമ്പോൾ ക്ലോസായിരിയ്ക്കുകയും മറിച്ച് ബ്രേക്കർ ഓൺ ആകുമ്പോൾ ഓപണാകുകയും ( Open)  ചെയ്യും. അതിനാൽ ക്ലോസിങ്ങ് സ്വിച്ച് പ്രവർത്തിപ്പിയ്ക്കുമ്പോൽ കോയിലിൽ സപ്ളെ കിട്ടും. എന്നാൽ ബ്രേക്കർ ഓണായ നിമിഷം തന്നെ 52b ഓപ്പണാകുന്നതിനാൽ കോയിലേയ്ക്കു തുടർച്ചയായി കരണ്ടൊഴുകുന്നത് തടയുകയും അതു വഴി കോയിൽ സുരക്ഷിതമാകുകയും ചെയ്യും. ബ്രേക്കർ ഓണായ ശേഷം ക്ലോസിങ്ങ് സ്വിച്ച് പ്രവർത്തിപ്പിച്ചാലും ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് 52b വഴി ഓപണായിരിയ്ക്കുന്നതിനാൽ ക്ലോസിങ്ങ് കോയിൽ സുരക്ഷിതമായിരിയ്ക്കും.

വായുമർദ്ദത്താൽ പ്രവർത്തിപ്പിയ്ക്കുന്ന ( Pneumatically Operated)  സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറുകളിൽ വായുമർദ്ദം ഒരു നിശ്ചിത നിലയിലും താഴെയായാൽ ബ്രേക്കറിന്റെ പ്രവർത്തനം തടയേണ്ടതുണ്ട്. SF6 ഉപയോഗിയ്ക്കുന്ന ബ്രേക്കറിൽ SF6 ന്റെ മർദ്ദം നിശ്ചിത നിലയിലും താഴെയായാലും ബ്രേക്കറിന്റെ ക്ലോസിങ്ങ് തടയണം. ഇതിനായി air pressure switch ന്റെയും, SF6 pressure switch ന്റേയും NO കോണ്ടാക്ട് ക്ലോസ് കോയിലിനു ശ്രേണിയിൽ കണക്ട് ചെയ്യുന്നു. മർദ്ദം താഴ്ന്ന നിലയിലെങ്കിൽ ഈ കോണ്ടാക്ട് Open ആയിരിയ്ക്കും അതിനാൽ ഓൺ സ്വിച്ച് പ്രവർത്തിപ്പിച്ചാലും ബ്രേക്കർ ഓൺ ആകില്ല. (സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കർ ലോക്ക് ഔട്ട് എന്ന അവസ്ഥയിലേയ്ക്കു മാറുന്നു) ചിത്രം കാണുക

സ്പ്രിങ്ങ് ചാർജ്ജാകാത്ത സാഹചര്യത്തിൽ ബ്രേക്കർ ഓണാകുന്നത് / ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിൽ സപ്ലെ എത്തുന്നത് തടയാനുള്ള സർക്യൂട്ട് ചുവടെ

ആന്റി പമ്പിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് ( Anti pumping circuit)

സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കർ ഓണാകുമ്പോൾ തന്നെ ഒരു ഫാൾട്ട് ലൈനിലുണ്ടായി ( Fault)  എന്നു കരുതുക. ആ നിമിഷം തന്നെ റിലേ പ്രവർത്തിച്ച് ബ്രേക്കറിനെ ട്രിപ് (ഓഫ്) ചെയ്ത് ഫാൾട്ടിലേയ്ക്കു വൈദ്യുതി തടയും. ഇതു വളരെ വേഗം ( അര സെക്കന്റു വരെ പരമാവധി ) നടക്കുന്ന ഒന്നാണ്‌. അതിനാൽ ബ്രേക്കർ ട്രിപകുന്ന സമയത്തും ബ്രേക്കർ സ്വിച്ച് ഓണാക്കി പിടിച്ചിരിയ്ക്കുകയാണെങ്കിൽ ബ്രേക്കർ ഉടൻ തന്നെ ക്ലോസാകും. ഫാൾട്ട് നിലനില്ക്കുന്നതിനാൽ ബ്രേക്കർ ഉടൻ ട്രിപ്പാകും. വീണ്ടും ക്ലോസാകും, ട്രിപ്പാകും. ഓൺ സ്വിച്ച് ഓണാക്കി പിടിച്ചിരിയ്ക്കുന്നിടത്തോളം സമയം ഇതിങ്ങനെ നടന്നുകൊണ്ടി രിയ്ക്കും. ഇതിനെയാണ്‌ പമ്പിങ്ങ് എന്നു പറയുന്നത്. ഇത് വൻ അപകടത്തിലേയ്ക്കു വഴിവയ്ക്കും ഇതൊഴിവാക്കാൻ സാധാരണ എല്ലാ ബ്രേക്കർ മെക്കാനിസത്തിലും ആന്റി പമ്പിംഗ് സംവിധാനം ഉണ്ടാകും. എന്നാൽ കൂടുതൽ സുരക്ഷിതത്വത്തിനായി ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടിൽ ഒരു ആന്റി പമ്പിങ്ങ് സർക്യൂട്ടു കൂടെ ചേർക്കുന്നു. താഴത്തെ സർക്യൂട്ട് കാണുക

ചിത്രത്തിൽ സൗകര്യത്തിനായി പ്രെഷർ സ്വിച്ചുകളുടെയും മറ്റും കോണ്ടാക്ടുകൾ ഒഴിവാക്കിയിട്ടുണ്ട് ( യഥാർത്ഥത്തിൽ അതൂടെയുണ്ട് പടം ലളിതമാക്കാൻ ഒഴിവാക്കിയെന്നേയുള്ളൂ). ഇവിടെ അധികമായുള്ളത് ഒരു ആന്റി പമ്പിങ്ങ് കോണ്ടാക്ടർ K1 ആണ്‌. ഇതിന്റെ ഒരു NC കോണ്ടാക്ട് ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിനു ശ്രേണിയായി വയർ ചെയ്തിട്ടുണ്ടാകും. K1ന് കോയിലിലേയ്ക്ക് കരണ്ടെത്തുന്നത് ബ്രേക്കർ ഓൺ സ്വിച്ച് വഴി ബ്രേക്കറിന്റെ NO കോണ്ടാക്റ്റ് 52a വഴിയാണ്‌. അതിനാൽ സാധാരണഗതിയിൽ ( ബ്രേക്കർ ഓഫായിരിയ്ക്കുമ്പോൾ) ആന്റി പമ്പിങ്ങ് കോണ്ടാക്റ്റർ ഓഫായിരിയ്ക്കും.

ഇനി ബ്രേക്കർ ഓണാക്കാനായി ഓൺ സ്വിച്ച് പ്രവർത്തിപ്പിച്ചാൽ ബ്രേക്കർ ഓണാകും. ഓണായ ഉടൻ തന്നെ 52a ക്ലോസാകുന്നതിനാൽ ആന്റിപമ്പിങ്ങ് കോണ്ടാക്റ്റർ ഓണായി K1-NO ക്ലോസാകുകയും, K1-NC ഓപ്പണാകുകയും ചെയ്യും. അപ്പോൽതന്നെ ബ്രേക്കർ ട്രിപ്പായാലും  K1 ഓണായിത്തന്നെ നില്ക്കുന്നതിനാൽ ക്ലോസിങ്ങ് കോയിലിലേയ്ക്കുള്ള സർക്യൂട്ട് തടസ്സപ്പെട്ട് ബ്രേക്കർ പമ്പിങ്ങ് ഒഴിവാകും. ബ്രേക്കർ ഓൺ സ്വിച്ച് പഴയ അവസ്ഥയിലെത്തിച്ചശേഷം വീണ്ടും ഓണാക്കിയാലേ ഇനി ബ്രേക്കർ ക്ലോസാകൂ.

ട്രിപ്പിങ്ങ് സർക്യൂട്ട് ( Tripping Circuit)

ബ്രേക്കറിനെ ട്രിപ്( ഓഫ്) ചെയ്യിയ്ക്കാനുള്ള സർക്യൂട്ട്. ക്ലോസിങ്ങ് സർക്യൂട്ടിലെതുപോലെ തന്നെ ഇതിലും ഒരു കോയിലിന്റെ സർക്യൂട്ടാണ്‌ - ട്രിപ് കോയിൽ. അടിസ്ഥാന സർക്യൂട്ടും ക്ലോസിങ്ങിന്റേതു പോലെ പരിഷ്കരിച്ച സർക്യൂട്ടുകളും താഴെചേർക്കുന്നു.

ട്രിപ് കോയിലിന്റെ സംരക്ഷണത്തിനായി സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറിന്റെ ആക്സിലറി കോണ്ടാക്ട് (NO-52 a ട്രിപ് കോയിലിനു ശ്രേണീയായി ഘടിപ്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു.

SF6/air  മർദ്ദം കുറഞ്ഞുപോയാൽ സർക്യൂട്ട് ബ്രേക്കറിന്റെ പ്രവർത്തനം ( ട്രിപ്പിങ്ങ്) തടയുന്ന സർക്യൂട്ട്

 

 

തുടരും………